Data Base Management System یا به اختصار DBMS ها نرم افزار هایی هستند که جهت کنترل و مدیریت پایگاه های داده ایجاد شده اند.

 با مفاهیمی همچون Database، Table، Recordمسلما آشنا هستید. اما بد نیست یک مختصر مروری بر این مفاهیم داشته باشیم.

ما می­دانیم امروزه نگهداری اطلاعات حرف اول را میزند. وقتی صحبت از سیستم های اطلاعاتی نظیر سیستم های سازمانی مانند حسابداری، کارتابل، سیستم های آموزشی دانشگاهی و حتی سیستم های بیمارستانی و ... می­شود نگهداری اطلاعات در این سیستم ها اهمیت بسزایی دارد. گذشته بر نگهداری، دسترسی سریع و آسان نیز برای ما اهمیت دارد.

از دلایل ایجاد پایگاه داده ها نیز  حفظ و نگهداری و دسترسی سریع می­باشد. اما دقیقا منظور از یک پایگاه داده چیست؟ در سطح خیلی ابتدایی می­توان گفت که یک فایل متنی هم میتواند نقش یک پایگاه داده را برای ما ایفا کند. اما قطعا نمیتوان از یک فایل متنی به عنوان پایگاه داده سیستم های خود استفاده کرد. محدودیت هایی برای ما ایجاد میکند که قطعا با این محدودیت ها آشنا هستید. پس برای نگهداری و بازیابی اطلاعات سیستم های خود احتیاج به مکانیزمی دیگر داریم. که پایگاه داده ها اینجا مطرح می­شوند. اگر بخواهیم خیلی خلاصه مفهوم پایگاه داده ها را مطرح کنیم، میتوان گفت مجموعه ای از داده های مرتبط به هم در یک سیستم را پایگاه داده می­نامند. البته یک مفهوم کلی و انتزاعی!. در اینجا مفاهیم دیگری ممکن است مطرح شود. و خود پایگاه داده ها انواع مختلفی خواهند داشت. مثل پایگاه داده های رابطه ای، شی گرائی و ...

پایگاه داده ها از اجزای مختلفی تشکیل میشوند. مانند: Table, Schema, Catalog, Owner,…

مفهوم Data را داریم که منظور اطلاعاتی است که در سیستم های اطلاعاتی از کاربران دریافت میکنیم و قرار است در پایگاه داده این اطلاعات را ذخیره کنیم. البته توجه کنید که ممکن است اطلاعتی که از کاربران دریافت میکنیم متفاوت باشد با آن مقداری که قرار است داخل DB (Database) ذخیره کنیم.

رکورد را به عنوان مقداری که در جدول های DB ذخیره می­کنیم می­شناسیم.

در زمینه Data Model یا ER با مفهوم Entity آشنا هستیم. Entity یا موجودت منظور چیزی ایست که برای ما اهمیت دارد و میخواهیم اطلاعات مربوط به آن را در جدول ها ذخیره کنیم. ( البته نه لزوما!!)  مانند کتاب، عضو، امانت و ... در سیستم کتابخانه.

اما این مقدمات برای این بود که ما اینجا مفهوم دقیق DBMS را مطرح کنیم.

هدف اصلی از ایجاد DBMS ها، مدیریت و کنترل پایگاه های داده می­باشد که کاربران بتوانند اعمالی مثل تعریف و ایجاد پایگاه داده ها، اعمال Querying، بروز رسانی ها و سایر اعمال مربوط به مدیریت پایگاه داده را انجام دهند.

همانطور که می­دانیم شرکت های مختلف نرم افزاری DBMS های را ایجاد کرده اند. به عنوان مثال Oracle, MySQL, PostgreSQL و ... در زمینه DB های رابطه ای و Hadoop در زمینهBig data و MongoDB در زمینه NoSQL.

می­دانیم هایبرنیت یک ابزاری است که برنامه نویسان به واسطه آن می­توانند به نحوی پایگاه داده ها را مدیریت کنند و اعمال Persistence  را انجام دهند. بتوانند جدول ها و رابه بی آنها را ایجاد کنند اطلاعات را در DB ذخیره کنند و این اطلاعات را فراخوانی کنند و ... . مسلما در پروژه ها با اطلاعات و ذخیره آن در DB سر و کار داریم. پس لازم است در مرحله اول یک DBMS برای خود انتخاب کنیم.

 DBMSای که در این آموزش ها استفاده خواهیم کرد PostgreSQL است. Free, OpenSource  و خیلی از جاوا کار ها از این DBMS استفاده میکنند. در بین رتبه بندی چهارم است و فوق العاده DB کارآمد و قدرتمندی میباشد.

اما هیچ لزومی ندارد که حتما از این DBMS استفاده کنید، شما می­توانید باتوجه به استاندارد هایی که دارید DB مورد نظر خود را انتخاب کنید.

در ادامه با ما همراه باشید تا مفاهیم اولیه را با هم بررسی کنیم.